Eski Kürd
Öyküleri; Batılı Gezginlerin Seyahatnamelerinde Kürdler; Tarihin Akışında
Kürdler, Kürdistan; Yüzyıl Önce Selanik, yazdığı diğer kitapları.
Kürdoloji
çalışmaları, edebiyat ve Anadolu tarihi, ayrı ayrı İlhami Yazgan’da yeniden
hayat buluyor.
Yazar Zonguldak
doğumlu ilk kitapları kayıp Kürd tarihi üzerine, sonra sırası ile diğer kayıp
şahsiyetleri günyüzüne çıkarıyor. Bir yeni insan ruhu, tam da Che’nin sosyalist
literatüre kazandırdığı ‘yeni insan’, tabii Karadenizli. Uzun yıllardır
sürgünde yaşıyor.
Monika
Ertl-Che’nin İntikamını Alan Kadın, Ceylan Yayınları’nda çıkan son kayıp ruh
araştırması kitabı.
Tarih kısmen
hepimizi haksız çıkardı. Sonuç olarak Marksist düşüncenin değil, karşısında
olunan kapitalist düşüncenin sosyalist yorumunun uygulanmaya çalışıldığı
anlaşıldı. Varolan sosyalist sistemin çok tartışmalı geri dönüşü sonrası her
yönden bunun nedenleri üzerine tartışmalar ve araştırmalar yapıldı. O
dönem için ve genel olarak kaba yorum ve teoriler dışında bir sonuca
varamadığımızı söyleyebilirim.
En çok ilgimizi
çeken yorumun: Eric Hobsbawn’ın hastanede son günlerini yaşayan bir Doğu Alman
Komünist arkadaşına: ‘ne oldu neden başarısız olduk?’ sorusuna verilen cevap
oldu: ‘Sorunun cevabını bilseydik, şu an yalnız hastanede ölümü beklemek yerine
başarı anılarımı yazıyor olurdum’.
Yeni insan
düşüncesi, her tür resmi ideolojiyi eleştiren, teori ve pratiğini bu eleştiri
üzerine kuran, duruşunu ve sorunları bu temelde ele alan bir pratiği de
gerektirir. Bölgemizde bütün sosyalist iddiasında olanların Kürd ve Kürdistan
meselesine bu kadar uğraşa rağmen ya sınırlı doğru yaklaşım ya da genel olarak
egemen yorumla bakan ve buna göre pratik ve teori geliştirilmesinde bu anlamda
Marksizmin, yeni insanın yabancılaşmamış anlayışı ile mümkündür.
Sartre, Che ile
görüşüp tartıştığında: ‘ben böyle bir varoluşsal insandan bahsetmek istemiştim’
diye Che’yi anlatmıştır. Yeni insanda buna ve bu da sosyalizmin yeni başarısına
temeldir.
“Che’den bugüne
kalan, 20. yüzyıl sosyalizminin 21. yüzyıla devrettiği büyük sorudur: yeni
insan nasıl şekillenebilir?” İlhami Yazgan’ın kitabı: Monika Ertl iki bakımdan
önemli; bir Che’nin yeni insan teorisine bir bakış getiriyor, ikincisi bu
teorinin vücut bulmuş hali bir Alman Kadın Monika Ertl anlatılıyor. Monika Ertl
kitabında çıkarılacak çok sonuç olmasın rağmen, tek başına yine İlhami
Yazgan’ın bu kayıp ruhu; bir kadın eşitlikçi savaşçıyı yeniden tanıttığı için
dahi önemli, bulunmalıdır. Eski bir Nazi fotoğrafçısı babası ile çalışmış,
Bolivya’yı keşfetmiş, belgesel çekimleri için Bolivya’yı gezmiş, bölgeyi ve
yerli, halkı tanımıştır.
Monika savaşa,
Che’nin 9 kim 1967 yılında La Higuera, Bolivya ölümünden sonra 1968
hareketlerinin etkisi ile Bolivya Ulusal Kurtuluş Ordusuna ELN’ye 1969’da
katılmaya götürdü, 5 yıla yakın gerillada kaldı. Ailesi Nazilerin ikinci dünya
savaşı sonrası Boliya’ya yerleşen diğer Nazi üyelerinde birisi bir
fotoğrafçı-belgeselci idi. Monika intikam eyleminden sonra döndüğü Bolivya’da
sıradan bir kişi olarak katıldığı örgütte etkili bir isim haline geldi.
Hakkında çok az şey bilinmektedir. Özellikle ELN ilişkisi hareket tarzı ve
Albayı vurması meseleleri az bilinen ayrıntılardır. Askeri eğitimini Küba’da
yaptığı biliniyor. Diplomatik hareket tarzını da Küba sağlamıştır.
Uzun ve karmaşık
bir planlamadan sonra Küba pasaportu ile geldiği Hamburg’da, buraya diplomat
olarak atan katili cezalandırdı. Che’nin katillerinden Bolivya Hamburg
konsolosu Albay Roberto Quintanilla, 1 Nisan 1971’de ofisinde
öldürülüyor.
Monika
Ertl, 17 Ağustos 1937 Münih’te doğdu. Monika 12 Mayıs 1973 yılında La Paz’ın
kıyısında kaldığı gerilla arkadaşları ile pusuya düşürüldü ve öldürüldü. Ölüsü,
bir bütün direnişçilerin kaderini paylaştı ve bulunamadı.
Bu Che’nin Monika
tarafından alınan intikamıdır. O’nun son yaşamını en iyi yine Che’nin cümlesi
tanımlar:
‘akkor zamanı ve
sadece ışık görülmeli’
Bir kitabı en çok
kullanılan kaynaklar güçlendirir. Monika Ertl kitabının kaynak bölümü oldukça
güçlü. Öyle ki kaynaklar izlenerek bütün bir bölge tarihi izlenebilir. Ayrıca
kitaba şaşırtıcı ve ilk kez görülebilecek fotoğraflar eklenmiş.
Not: Alıntılar,
-İlhami Yazgan;
Monika Ertl-Che’nin İntikamını Alan Kadın, Ceylan Yayınları