Sırp kralı Brankoviç‘in kızı Despina`yı zorunlu Osmanlı sarayına gönderdiğinde daha 14 yasındaydı. Mara Despina, Fatih`in Hıristiyan annesiydi.
Tahta oturmasının ardından Fatih’in annesi, ülkesi Sırbistan`a döner. Sırbistan`da bir süre babası Brankoviç’in yanında kalır.
Fatih, Brankoviç’in ölümü üzerine annesi Despina`yı Selanik’e gönderir. Eglise Sainte Sophie Kilise‘sini annesine hediye eder ve bunu bir ferman (1 nolu fotoğraf) ile duyurur.
"Ben Fatih Sultan Mehmet Han, Sainte Sophie Kilise‘sini Despina Hatun`a tahsis ettim. Despina Hatun bu emval-i gayri-i menkulu dilerse satar, dilerse bağışlar. Buna hiç kimse engel olamaz, bozamaz, değiştiremez, vergi alınamaz.“
Fatih`in annesi Despina, oğlunun kendisine tahsis ettiği kilisede ömrünün sonuna kadar yaşar ve 1478 yılında bir Ortodoks-Hıristiyan olarak ölür.
*****
Fetih öncesi Osmanlı, Vatikan ile sıkı bir ticarî ve diplomasi trafiği içersindeydi. İstanbul’u fethi sonrası Venedik ressamlarının saraya gelip, Fatih’in potresini yapması adına Venedik ve Osmanlı bir antlasma imzalar. (7 nolu fotoğraf)
Bellini ve Matteo İstanbul’a gelir ve Fatih’in potre ve madalyalarını (8.9 nolu fotoğraf) yaparlar. Ülkelerine döndüklerinde Osmanlı sarayı ve kentteki kiliseler hakkında merak uyandıran konuları anlatırlar. Bunların en başında Aya Sofya ve İstanbul’daki diğer kiliseler vardır
Aya Sofya, Fatih’in fermanıyla ibadete açılırken, Aya İrini Kilisesi, (5.6 nolu fotoğraf) -Topkapı Sarayı Külliyesi’nin içinde bulunur- camiye çevrilmez. Roma tarihini iyi bilen Fatih, Azize İrene’nin hikayesini bilmemesi düşünülemez. Bu şuur ile Fatih, Azize İrene’nin (4 nolu fotoğraf) hatırasına ve dinine olan sadakatine hürmetin bir ifadesi olarak, Aya İrini, kilise olarak kalır; bir nevi özel müze olarak muhafaza edilir. İçerisindeki hiçbir resim ve kabartmaya dokunulmaz.
***
1485 tarihli bir mektupta, İtalyan ressam Costanzo’nun bir süre sarayda Fatih`in yanında kaldığını öğreniyoruz. Costanzo Fatih’in madalyalarını yapan Venedikli bir ressam.
Bronzdan döktüğü 177 mm çapındaki madalyanın ön yüzünde Fatih'in sol profilden portresi, madalyanın kenarında ise, "Bizans İmparatoru, Osman oğlu Sultan Mehmed 1481" yazısı bulunur. (8-9 nolu fotoğraf)
Dikkat buyurulur, Fatih`e "Bizans İmparatoru" yakıştırması yapılmış.
Madalyanın arka yüzünde ise Fatih, at üzerinde, belinde bir kılıçla ile tasvir edilmiş. Sağ ve solda birer kuru ağaç görülmekte.
12.07.2020 / Köln