Börklüce Mustafa Sempozyumu sırasında Börküce Mustafa`ya atfedilen "Âdi Bir Türk Köylüsü" söylemine ciddi itirazım olmuş sempozyum sırasında söz alarak Börklüce`ye bu yakıştırmayı yapanların farklı niyetleri! olduğunu vurgulamaya çalışmıştım....
Bu konuya açıklık getirmek isterim...
Nazım, Bursa cezaevinde yatarken Mehemmed Şerefeddin’in Şeyh Bedreddin üzerine yazdığı kitabını okur.
O bölüm şöyledir: "Darülfünun İlâhiyat Fakültesi tarihi kelâm müderrisi Mehemmed Şerefeddin Efendinin 1925-1341 senesinde Evkafi İşlâmiye Matbaasında basılan ‘‘Simavne Kadısı oğlu Bedreddin‘‘ isimli risalesini okuyordum. Risalenin altmış beşinci sayfasına gelmiştim. Cenevizlilere sirkâtip olarak hizmet eden Dukas, tarihi kelâm müderrisinin bu altmış beşinci sayfasında diyordu ki: ‘‘O zamanlarda İyonyen körfezi medhalinde kâin ve avam lisanında Stilaryum - Karaburun denilen dağlık bir memlekette ‘‘Âdi bir Türk köylüsü‘‘ meydana çıktı.“
O bölüm şöyledir: "Darülfünun İlâhiyat Fakültesi tarihi kelâm müderrisi Mehemmed Şerefeddin Efendinin 1925-1341 senesinde Evkafi İşlâmiye Matbaasında basılan ‘‘Simavne Kadısı oğlu Bedreddin‘‘ isimli risalesini okuyordum. Risalenin altmış beşinci sayfasına gelmiştim. Cenevizlilere sirkâtip olarak hizmet eden Dukas, tarihi kelâm müderrisinin bu altmış beşinci sayfasında diyordu ki: ‘‘O zamanlarda İyonyen körfezi medhalinde kâin ve avam lisanında Stilaryum - Karaburun denilen dağlık bir memlekette ‘‘Âdi bir Türk köylüsü‘‘ meydana çıktı.“
Buradaki "Âdi bir Türk köylüsü“ Nazım Hikmet`in dikkatini çekmiş! Okuduğumda benim de dikkatimi çekti!
Nazım Hikmet’in‚ Mehemmed Şerefeddin Efendi‘nin neden "Âdi bir Türk köylüsü“ diye bahsettiğini araştırmış olabileceğini düşündüm.
Bir şey bulamadım. Osmanlı resmi tarihçileri Nesri, İdrisi Bitlisi ve Aşıkpaşazade‘nin Şehy Bedreddin ile ilgili bölümleri inceledim. Yapıtlarında ‘‘Adi bir Türk‘‘ olarak değil,“sıradan bir köylü“ olarak ondan bahsettiklerini gördüm. Bizanslı tarihçi Dukas‘dan alıntı yapmış olan kişilerin yapıtlarını da inceledim, oralarda da yok! Mehemmed Şerefeddin’in yapıtının dışında "Âdi bir Türk köylüsü‘‘ hiç bir yapıtta geçmiyor.
Şeyh Bedreddin üzerine 1921’de doktora tezi hazırlamış olan Franz Babinger’in çalışmasında da "Âdi bir Türk‘‘ geçmemekte.
Kafayı yiyeceğim. Nerden çıktı bu "Âdi bir Türk köylüsü‘‘?
Alıntı yapılan ve olayın tek tanığı ve aktarıcısı Bizanslı tarihçi Dukas’ın notlarına ulaştım. Latincesi şöyle: "Eodem tempore Turcus quidam simplex et ağrestis innotuit in regione montis, qui sines İonii ostio adıacet et vulgo Stylarıus appellatur, Chio insülae ad örtüm obiectus. doçebat ille Turcos paüpertatem volüntariam; et praeter uxores omnia communia esse debere praedicabet, annoman, vestes, currus et arva. Ego, aiebat, tua domo ut mea otor; tu mea ut tua uteris, salva uxoris reverentia. cumque in istud doğma omnes agrestes pertraxisset, şubdole etiam Christianorum amicitiam petebat. edixit enim, quiçünque Türküs Christianos pios esse negaret, eum impium esse. quotquot igitür praeceptis eius obsequebantur, in quemcunque Cha tianum incididsent, beniğne eum anplectebantur et tanquam angelüm dei colebant.“
Evet bura da "Âdi bir Türk köylüsü“ geçmemekte!!!!! Yok yok yokkkk....
Metindeki kelimeleri bire bir çevirmem gerek, o zaman daha emin olabilirim. Kelime kelime çevirdim. Orada da yok! Tüm kaynakları araştırdım. Mehemmed Şerefeddin’in kitabında sözünü ettiği „Âdi bir Türk köylüsü“ ana kaynak olan Dukas’ın Latince çevirisinde geçmemekte.
Mehemmed Şerefeddin attı mı dersiniz?